BLOG | Janneke Jager: Oma

Ik had een hele wijze oma. Een wijze, Groningse oma. Een oma met snoepjes in haar tas en envelopjes met geld voor je rapporten. Een oma die hard schaterlachte met een grote roodgestifte mond.
Zo hard, dat mensen zich omdraaiden en ‘tss’ fluisterden. Een oma die een bedrijf had gerund, kinderen had opgevoed en had gelééfd. Mijn oma was voor mij een rolmodel. Die oma had zo haar eigen leefregels.
Eentje was een tegeltjeswijsheid die naast de kapstok hing:
‘Doe wat je wilt, kletsen doen ze toch’. Duidelijk. De andere was meer filosofisch: ‘kinst nait poestn en ’t meel in de mond hóln’. Dat is Gronings voor: je kunt niet hoesten en het meel in je mond houden.
Ofwel: keuzes maken, heeft gevolgen. Als het een gulzige merel in een overladen vogelhuisje zou betreffen, zou ik zeggen: met een mond vol zaad, kun je niet fluiten.

Als kind deden deze uitspraken mij niet veel. Nu, zo’n 20 jaar later en inmiddels cabaretière, sta ik er vaak bij stil en zijn ze opeens van toepassing. Wanneer je op een podium uitgesproken durft te zijn, zullen er altijd mensen iets van je vinden. Jouw keuze om iets te zeggen, heeft consequenties.
Mensen raken teleurgesteld, boos, voelen zich aangesproken, plaatsen je in een hokje of vinden jouw genre niet aansprekend genoeg. In het ergste geval wordt dit ook gelijk in een stroom aan digitale diarree op social media geuit. Je steekt je kop boven het maaiveld uit, en daar komt de zeis. Hak!

Nou ben ik ook nog vrouw op dat podium. En al leven we in de 21st century, dat is helaas nog vaak een factor die van invloed is. In de zomer van 2015 deed de NOS een onderzoek waaruit bleek dat vrouwen onder-gerepresenteerd zijn in talkshows of actualiteitenprogramma’s. Vrouwen bedanken vaker voor de eer dan mannen. Veelal omdat ze sneller negatief worden beoordeeld wanneer ze wél hun visie of mening geven; of het nou is over wát ze zeggen, hoe ze het zeggen of over wat ze aanhebben. Helaas: hak!

Ook ik kom dit in mijn werk tegen. Er zijn optredens geweest waarna vrouwen boos werden over hoe ik in mijn cabaretvoorstelling (lees; overdreven, absurd en met een cynisch laagje) uitleg waarom ik geen kinderwens heb. “Erg hard…. voor een vrouw”. Dat er een vergelijkbare ‘tss’ werd gefluisterd.
Alsof ik mijn eigen soort een dolksteek gaf. Onlangs werd ik gevraagd om over datzelfde onderwerp een bijdrage te leveren aan een nieuw tv-programma. Of ik daarin net zo openhartig zou durven zijn mét camera’s erbij. Een eerste reactie van mijn omgeving: ‘Nou, maak je borst maar nat, dat ga je over je heen krijgen.’

Dan maar mijn mond houden? Nee. De keuze om hier openhartig over te praten, op een podium of op tv, is omdat ik geloof in keuzevrijheid. In het bespreekbaar – en daar mee geaccepteerd – maken van die wellicht niet zo ‘vrouwelijke’ keuze voor een andere levensinvulling dan kinderen. Omdat de keuze om mijn podium te pakken voor mij als logische consequentie heeft dat ik een lans mag breken of rolmodel mag zijn. Net als mijn oma. Want ze had gelijk: Doe wat je wilt, kletsen doen ze toch.

Geschreven door: Janneke Jager, cabaretière